Το σπίτι του Πυρπολητή Κωνσταντίνου Κανάρη στην Κυψέλη

Κυψέλης 56....Μόνο η επιγραφή θυμίζει ότι εδώ έζησε ο Κ. Κανάρης

 Το όνομα του ήρωα της Ελληνικής Επανάστασης Κωνσταντίνου Κανάρη είναι γνωστό στα πέρατα της γης καθώς είναι συνυφασμένο με τις έννοιες του  ηρωισμού και αυταπάρνησης που προκύπτουν από τις παράτολμες τακτικές που  χρησιμοποιούσε ο μπουρλοτιέρης Κανάρης από τα Ψαρά για να προκαλεί μεγάλα πλήγματα στον τουρκικό στόλο . Αυτό που δεν γνωρίζουν πολλοί είναι ότι ο Ναύαρχος και πέντε φορές Πρωθυπουργός της Ελλάδας είχε επιλέξει μεταπολεμικά να διαμείνει σε ένα απλό σπίτι  στην ερημική τότε Κυψέλη.

...εδώ έζησε ο ήρωας της επανάστασης 

 Το μικρό αυτό σπίτι ,που σε καμία περίπτωση δεν θύμιζε πρωθυπουργική κατοικία , το μνημονεύουν πολλοί περιηγητές όχι για την πολυτέλεια του αλλά για τους όμορφους κήπους του που συνήθιζε μάλιστα να φροντίζει ο ίδιος ο Κανάρης με τη σύζυγό του αφιερώνοντας πολλές ώρες από το χρόνο τους.   Εκεί έζησε ο ήρωας από το 1853 μέχρι τις 2 Σεπτεμβρίου 1877  όπου απεβίωσε σε ηλικία 84 ετών και κηδεύτηκε με μεγαλοπρέπεια στο Α’ Νεκροταφείο .

Ποια ήταν όμως η κατάληξη αυτού του σπιτιού;

Το σπίτι μαζί με το μεγάλο κτήμα που το περιέβαλε κληρονόμησε η εγγονή του Κωνσταντίνου Κανάρη  και δόθηκε ως προίκα στον σύζυγό της δικηγόρο Μπαλτή. Από την οικογένεια Μπαλτή δόθηκε ως προίκα στην ψυχοκόρη τους που παντρεύτηκε τον υδραυλικό Μαούτσο. Ο Μαούτσος αποφάσισε κάποια στιγμή να το πουλήσει και τότε ενδιαφέρθηκε να το αγοράσει το Ελληνικό κράτος έναντι του ποσού των 900.000 δραχμών. Ο Μαούτσος ζητούσε τρία εκατομμύρια για όλο το κτήμα και 1.300.000 για το σπίτι και το τμήμα του κτήματος που ήθελε ν’ αγοράσει η Επιτροπή Απαλλοτριώσεων που είχε αναλάβει την διαπραγμάτευση . Τελικά δεν επετεύχθη η συμφωνία και ο Μαούτσος μετά από μετατροπές μετέβαλε τον ισόγειο χώρο σε κατάστημα όπου λειτούργησε ζαχαροπλαστείο.

 Το σπίτι ωστόσο  ακολούθησε τη μοίρα των παλιών σπιτιών -μνημείων της πόλης μας. Αφού έμεινε ακατοίκητο για πολλά χρόνια  το 1967 κατεδαφίστηκε. Στη θέση του υψώθηκε μια πολυκατοικία μεγάλη και απρόσωπη στο νούμερο 56 της οδού Κυψέλης. Το μόνο που έχει να θυμίζει την κατοικία του μεγάλου ήρωα είναι μια μαρμάρινη επιγραφή στο υπέρθυρο η οποία μας ενημερώνει ότι εδώ έζησε ο Κανάρης.

Το εκκλησάκι του κτήματος

Το παρεκκλήσι των Αγ. Αποστόλων (Κανάρη)

 Καλλίτερη τύχη θα λέγαμε ότι είχε το εκκλησάκι που έχτισε ο Κανάρης στην άκρη του οικοπέδου που περιέβαλε το σπίτι του και είναι αφιερωμένο στους Αγίους Αποστόλους. Το ναϊδριον (που σώζεται και σήμερα σε άριστη κατάσταση) αφιερώθηκε από το ζεύγος των κτητόρων στους Αγίους Αποστόλους . Λέγεται ότι ο ευλαβέστατος μπουρλοτιέρης στις οριακές στιγμές κατά την εν Χίο πυρπόλησιν… «μέσα στο κυματόδαρτο σκοτάδι», έκανε τάμα στην Παναγία να κατασκευάσει μια εκκλησία επ’ ονόματι των Αγίων Αποστόλων, όταν η Ελλάδα ελευθερωθεί όπως και έπραξε στις 3ης Αυγούστου του 1873 όπως μας ενημερώνει η κτητορική επιγραφή στο υπέρθυρο της  εκκλησίας. Όταν οικοδομήθηκε ο ομώνυμος ναός στην Κυψέλη, ο Ναύαρχος τοποθέτησε το πολεμικό Λάβαρο πάνω στην Αγία Τράπεζα.

..η κτητορική επιγραφή στο υπέρθυρο 

Ωστόσο το 1978 μια μεγάλη πυρκαγιά κατέστρεψε μεγάλο μέρος του Ναού . Τότε με πρωτοβουλία των κατοίκων της περιοχής συστάθηκε ο Σύλλογος Συντήρησης και Αναστήλωσης του Ιερού Ναού και προχώρησε στην ανακατασκευή του την περίοδο 1987-1989..

 Η ατμόσφαιρα εντός του ναού είναι  κατανυκτική  έως μαγική που νοερά σε ταξιδεύει σε μια άλλη εποχή. Δεξιά και αριστερά στους τοίχους δεν υπάρχουν αγιογραφίες αλλά ζωγραφισμένα τέσσερα στεφάνια από τις νικηφόρες ναυμαχίες του Κανάρη: 19-10-1822 ΤΕΝΕΔΟΣ. 5-8-1824 ΤΡΙΚΕΡΙ, 7-6-1822 ΧΙΟΣ, 10-8-1825 ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ. Τα σχέδια είναι έργο του πατέρα Στ. Σκλήρη (κατά πολλούς ένας Σύγχρονος Ελ Γκρέκο με ράσα). 

...τα τέσσερα στεφάνια από τις νικηφόρες ναυμαχίες του Ναυάρχου

Στην δεξιά πλευρά υπάρχει το στασίδι όπου συνήθιζε να κάθεται ο Κανάρης και φέρει την Ελληνική Σημαία και την Σημαία της Επαναστάσεως. Σε ένδειξη σεβασμού και τιμής στον ήρωα , στο στασίδι αυτό δεν κάθεται κανείς. Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζουν δύο μανουάλια εντός του Ιερού όπου προέρχονται από το αρχικό ναϊδριο και φέρουν εγχάρακτη χρονολογία 1874. Τέλος υπάρχουν στο δάπεδο κάποιες φθαρμένες πλάκες του αρχικού ναού όπως στον αρχικό ναό ανήκει και η μαρμάρινη βάση του τέμπλου όπου είναι ακόμη και σήμερα εμφανή τα σημάδια από την πυρκαγιά του 1978.

 

...το στασίδι του Κανάρη

 Αυτή την  εκκλησούλα , που είναι ανακηρυγμένο «ιστορικόν διατηρητέον μνημείον του Κράτους», βλ. Φ.Ε.Κ. 648/τ.Β/25-11-68, αξίζει να την επισκεφτεί κανείς καθώς είναι  είναι ένα από τα λίγα εναπομείναντα <<καταφύγια>> που συνδέουν τη θρησκεία με την  ιστορία.

....η Σημαία  των Ψαρών

..το μανουάλι με ημερομηνία 1874

..ο Ναός από το γυναικωνίτη

..η ατμόσφαιρα εντός του ναού είναι μαγική....

(* Ένα μεγάλο ευχαριστώ στον νεωκόρο του Ναού κο Κωνσταντίνο Σαρρή για τη φιλοξενία και τις σημαντικές πληροφορίες που μου έδωσε)

Κείμενο – Έρευνα –Φωτογραφίες:

 Μιχαλάτος Γαβριήλ

Πηγές:

Περιοδικό , Ναυτική Ελλάς 2016

http://www.pemptousia.gr/

http://www.agiosgeorgios-kypselis.gr/

http://www.istorikathemata.com