Το άγαλμα ενός αμφιλεγόμενου Φιλέλληνα...

  

  Περνώντας κανείς μπροστά από το κτήριο του Καποδιστριακού  Πανεπιστημίου Αθηνών αντικρίζει ένα άγαλμα το οποίο  κάποιοι υποστηρίζουν ότι δεν θα έπρεπε να βρίσκεται εκεί… Πρόκειται για τον ανδριάντα του Βρετανού πολιτικού William Edward Gladstone.

Η ιστορία  του φιλελληνισμού του Γλάδστων έχει αρκετές σκοτεινές πλευρές στις οποίες θα πρέπει να πέσει φως και εάν χρειαστεί να αποκατασταθεί η ιστορική αλήθεια…

Ο Ουϊλλιαμ Έβαρτ Γλάδστων (William Ewart Gladstone) (1809-1898) ήταν άγγλος πολιτικός, ηγέτης του Φιλελεύθερου Κόμματος, και τέσσερις φορές πρωθυπουργός της Αγγλίας. Διετέλεσε αρμοστής των Ιονίων Νήσων

 Υποτίθεται ότι η μεγαλύτερη προσφορά του ήταν η ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα. Αυτό όμως δεν είναι αλήθεια…. Οι Άγγλοι είχαν αποφασίσει επίσημα ότι η κατοχή των Ιονίων νήσων δεν τους συνέφερε και ήθελαν να απαλλαγούν από αυτά. Αφενός λοιπόν, έκαναν τη δουλειά τους, αφετέρου το πούλησαν για δωρεά, βάζοντας ως όρο στην ελληνική κυβέρνηση και στο βασιλιά να υπογράψουν ένα επαίσχυντο κείμενο, που έλεγε ότι οι Έλληνες δεσμεύονται «να αποφύγουν κάθε επιθετική ενέργεια, κατά των γειτόνων τους των Τούρκων». Ενδεικτική είναι η θέση του στην προσπάθεια του νεοσύστατου τότε ελληνικού κράτους, να απελευθερώσει και τα άλλα υπόδουλα ακόμα τμήματά του της Θεσσαλίας, της Ηπείρου, της Μακεδονίας και της Θράκης. Απέναντι σε αυτούς τους εύλογους στόχους της Ελλάδας, ο άγγλος πολιτικός αντέτεινε τον πλήρη αφοπλισμό της !!! .Επίσης ήταν υπέρμαχος της μη προσάρτησης της Κέρκυρας στην Ελλάδα και για να κατευνάσει τις αντιδράσεις των Επτανησίων ο πολύς Γλάδστων υποσχόταν ότι η Αγγλία είναι πρόθυμη να κατασκευάσει λιμάνια, δρόμους, γέφυρες και ό, τι άλλο χρειάζονταν τα νησιά για την υλική ευημερία τους.

 Ως πρωθυπουργός, έστειλε μια απόρρητη έκθεση στον υφυπουργό Χάμμοντ, στον οποίο υπενθύμιζε το «μοχλό του δανείου» για να υποχρεωθεί η Ελλάδα να μειώσει τις στρατιωτικές δαπάνες....

 Τακτικά επίσης χρησιμοποιούσε το παράδειγμα της αποτυχημένης επανάστασης του ’66 στην Κρήτη, για να «συνετίσει» τους Έλληνες υπευθύνους. «Απομονωμένη, η Ελλάς είδε πως ήταν υποχρεωμένη να εγκαταλείψει τις βλέψεις της για την προσάρτηση του νησιού. Ας βγάλει το δίδαγμά της. Οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν θα επιτρέψουν στην Ελλάδα να διευρύνει τα σύνορα της και ας απαλλαγεί από αυτήν την προκατάληψη».... 

 Θα αναρωτηθεί κανείς , πως καταλήξαμε να θεωρούμε μέγα φιλέλληνα τον Γλάδστων… Αυτό μάλλον οφείλεται στο γεγονός ότι στη δύση της καριέρας του, κι όταν τα συμφέροντα της Αγγλίας πήγαν στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση, δηλαδή προς την ενίσχυση της Ελλάδας, ώστε α κυριαρχήσει αυτή- που ήταν φίλη της Αγγλίας- και όχι η Ρωσία, που ήταν ανταγωνιστική δύναμη, στα νότια Βαλκάνια ο Γλάδστων άρχισε να διατυπώνει φιλελληνικές ή μάλλον αντι-τουρκικές, θέσεις. Παράλληλα, τα ελληνικά κόμματα ήταν τόσο διαβρωμένα και ξεπουλημένα στους ξένους προστάτες που έψαχναν απεγνωσμένα  κάποιον από τις προστάτιδες χώρες να παραστήσει τον φιλέλληνα... 

Τέλος την εικόνα αυτή ενίσχυε και το γεγονός ότι ο Γλάδστων ήταν πολύ μορφωμένος, ήταν φορέας κλασικής παιδείας και έχοντας ασχοληθεί επισταμένως  με την μετάφραση του Ομήρου, έδινε την ψευδαίσθηση ότι η αγάπη του για τα ελληνικά γράμματα θα τον οδηγούσε στην προάσπιση των δικαίων της Ελλάδος.

Σε ένδειξη λοιπόν  ευγνωμοσύνης προς τον μεγάλο(;)  φιλέλληνα, στήθηκε, μετά από πανελλήνιο(!!!!) έρανο, ο ανδριάντας του στο κέντρο της πόλης …

Και λίγα λόγια για το άγαλμα “

“Το 1882, το Πανεπιστήμιο Αθηνών αποφάσισε την ανέγερση του ανδριάντα του Άγγλου πολιτικού, με αφορμή τη συμπλήρωση πενήντα χρόνων ενεργούς πολιτικής δράσης, ως ένδειξη ευγνωμοσύνης για την ευνοϊκή του στάση στο ζήτημα της προσάρτησης της Θεσσαλίας και της Άρτας. Το 1883 προκηρύχθηκε πανελλήνιος έρανος για την κάλυψη των δαπανών και διαγωνισμός, στον οποίο συμμετείχαν 11 προπλάσματα, μεταξύ των οποίων αυτά των Φιλιππότη, Βιτσάρη, Βρούτου. Στις 14 Μαΐου 1883 η Επιτροπή επέλεξε το πρόπλασμα του Βιτάλη, προκαλώντας σφοδρές αντιδράσεις μεταξύ των υπολοίπων συμμετεχόντων, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Ο Βιτάλης επισκέφθηκε τον πολιτικό στην Αγγλία, προκειμένου να μελετήσει από κοντά τη μορφή του. Στη συνέχεια δούλεψε το πρόπλασμα στη Γερμανία και το ολοκλήρωσε το 1885. Εκτέθηκε στα Δ’ Ολύμπια και στην Έκθεση της Βιοτεχνικής Εταιρείας στο Ζάππειο το 1895. Ο ανδριάντας φυλασσόταν στα υπόγεια του Πανεπιστημίου Ζαππείου, η συγκυρία όμως δεν επέτρεπε την ανέγερσή του, άλλοτε λόγω του αρνητικού κλίματος για τη φιλοτουρκική στάση των μεγάλων δυνάμεων, ειδικά της Αγγλίας, και άλλοτε λόγω λεπτών διπλωματικών χειρισμών, για να μην προσκληθεί η δυσαρέσκεια των Γάλλων. Οι εκάστοτε αρχές του Πανεπιστημίου επιζητούσαν να αρθεί το αδιέξοδο, του προλάβαιναν όμως οι εξελίξεις, όπως συνέβη το 1897, με το ξέσπασμα του ελληνοτουρκικού πολέμου. Τελικά, ο θάνατος του Γλάδστωνα (1898), οι πιέσεις των ομοεθνών από την Αγγλία και το προσωπικό ενδιαφέρον του πρύτανη Αλκ. Κρασσά συνέβαλαν ώστε να τοποθετηθεί ο ανδριάντας στον κήπο του Πανεπιστημίο” (athenssculptures.com) (

Γ.Μιχαλάτος

Προσωπική έρευνα

http://panosavramopoulos.blogspot.gr/

http://www.mixanitouxronou.gr/

http://www.athenssculptures.com/