Ναός Αγίας Δύναμης – Μητροπόλεως 15 Αθήνα

Αγία Δύναμη

Πρόκειται για έναν μονόχωρο , κεραμοσκεπή ναό του 16^ου αιώνα. Αποτελεί Μετόχι της Ιεράς Μονής Πεντέλης αφιερωμένο στην Αγία Δύναμη προστάτρια των επίτοκων γυναικών.

Περιβάλλονταν από διάφορα κτίσματα αλλά και αυλόγυρο τα οποία θυσιάστηκαν για να κατασκευαστεί η οδός Μητροπόλεως αλλά και το οικοδόμημα του Υπουργείου Παιδείας το οποίο κατασκευάστηκε το 1961,

Ο ναός οικοδομήθηκε μεταξύ 16-17^ου αιώνα και θεωρείται βέβαιο ότι θεμελιώθηκε πάνω σε αρχαίο ναό ο οποίος ήταν αφιερωμένος στον ημίθεο Ηρακλή. Αποδόθηκε στην Παναγία και στην δύναμη που δίνει στις γυναίκες που πρόκειται να γεννήσουν . Δεν είναι λίγες οι γυναίκες οι οποίες προστρέχουν και σήμερα ζητώντας τη βοήθεια της Υπερμάχου.

Σύγχρονη αισθητική....... ανορθόδοξη συγκατοίκηση

Ο Ναός χαρακτηρίζεται από στενά παράθυρα που θυμίζουν πολεμίστρες ενώ υπάρχει υπαίθριο μαρμάρινο πλαίσιο με διάφορα ανάγλυφα χριστιανικά σύμβολα. Αργότερα το 1963, επάνω από τη θύρα εισόδου κατασκευάστηκε μονόλοβο κωδωνοστάσιο. Τη σημερινή του όψη την οφείλει σε έργα αναστήλωσης που πραγματοποιήθηκαν το 1912.

Εσωτερικά ο Ναός είναι διακοσμημένος με πολλές όμορφες τοιχογραφίες όπως της Αγίας Μαρίνας, Αγίας Ειρήνης, Αγίας Παρασκευής κ.α. Επίσης φυλάσσεται το λείψανο του σύγχρονου Αγίου της Εκκλησίας μας Αγ. Νικολάου Πλανά.

Το σκαλισμένο υπέρθυρο μάρμαρο

Ωστόσο το εκκλησάκι είναι σύμβολο και του αγώνα των Ελλήνων κατά των Τούρκων καθώς έγινε χώρος διακίνησης πυρομαχικών για τους Έλληνες μαχητές . Στη δυτική πλευρά της εκκλησίας υπήρχε ένα μικρό σπιτάκι που επικοινωνούσε υπογείως με την εκκλησία και λειτουργούσε ως εργαστήριο πυρομαχικών του πυροτεχνίτη Μαστροπαυλή(προγόνου της γνωστής οικογένειας Παυλίδη – Σοκολάτες). Ο Μαυστροπαυλής προμήθευε αναγκαστικά των Οθωμανικό Στρατό με πυρομαχικά. Με το ξέσπασμα της επανάστασης το πρωί παρήγαγε με αργούς ρυθμούς πυρομαχικά για τους Τούρκους και το βράδυ βόλια για τους Έλληνες. Από το εσωτερικό τους σπιτιού ξεκινούσε υπόγεια στοά που κατέληγε στις όχθες του Ιλισού όπου μέσω αυτής διοχετεύονταν τα πυρομαχικά. Λέγεται ότι τη δουλειά αυτή είχε αναλάβει η κυρία Μανταλένα Μπινιάρη . Μετέφερε μέσα σε κοφίνια με ρούχα τα πυρομαχικά όπου έφταναν στο Μενίδι που είχαν στρατοπεδεύσει τα πρώτα ελληνικά ένοπλα τμήματα.

Αρχαία....ίχνη

Η παράδοση θέλει μέσα στο Μετόχι, στην <<κρυψώνα της Πεντέλης>> έκρυψαν οι πατέρες κατά την επιδρομή του Ομέρ Βρυώνη τα κειμήλια της Μονής. Δυστυχώς άμφια, ιερά σκεύη, Λείψανα Αγίων, έγγραφα ιδιοκτησιών της Μονής καταστράφηκαν όταν οι Τούρκοι ανακάλυψαν την κρυψώνα μετά από προδοσία.

Κάτω από την Αγία Τράπεζα  υπάρχει σκάλα όπου σε βάθος 15 μέτρων οδηγεί σε υπόγειο χώρο που λειτούργησε στα χρόνια της επάνάσασης και από το σημείο ξεκινά η υπόγεια διαδρομή που προαναφέρθηκε. Σ’ αυτόν το χώρο υπάρχαν τοιχογραφίες και ανάγλυφες μορφές κάτι που μαρτυρά ότι υπήρξε και τόπος λατρείας . Διάφοροι πεσμένοι κίονες ανάγουν χρονολογικά ακόμη και πίσω στην αρχαιότητα.

Μοναδικές τοιχογραφίες

Το 1961 έγινε ανέγερση του κτηρίου του Υπουργείου Παιδείας που σχεδόν εξαφάνισε το εκκλησάκι κάτι το οποίο δημιούργησε πολλές αντιδράσεις από αρχαιολόγους, ιστορικούς και περιοίκους. Είναι η εποχή που αποφασίστηκε η περικύκλωση του ναΐσκου από την μπετονένια πλάκα και τα υποστυλώματα του νέου Κτηρίου.

Το εκκλησάκι στα μεταεπαναστατικά χρόνια θα είχε την τύχη των άλλων βυζαντινών μνημείων που διέγραψε ο σύγχρονος σχεδιασμός της Αθήνας και σώθηκε την τελευταία στιγμή με παρέμβαση του Βασιλιά Όθωνα. 

Για την ιστορία να πούμε ότι το υπουργείο παρέμεινε στην οδό Μητροπόλεως μέχρι το 2007 και μετά τη μετακόμισή του το κτίριο προστέθηκε στα «κουφάρια» του κέντρου της πρωτεύουσας.

Για την αξιοποίησή του η Εκκλησία οργάνωσε εννέα άγονους διαγωνισμούς και τον Σεπτέμβριο του 2014 αποδέχθηκε την πρόταση του ομίλου των ξενοδοχείων «Ηλέκτρα», που πρόσφερε ετήσιο μίσθωμα 700.000 ευρώ για να αναλάβει την αξιοποίηση του κτιρίου για 35 χρόνια, με δυνατότητα παράτασης της σύμβασης για άλλη μια 15ετία. Επένδυσε άλλα 15 εκατ. ευρώ για τη μετατροπή του κτιρίου σε πεντάστερο ξενοδοχείο.

Το εσωτερικό του Ναού

Εδώ το παρελθόν συναντά το παρόν ..

Γαβριήλ Μιχαλάτος

Πολιτισμολόγος - Ιστορικός

Πηγές:

Προσωπική έρευνα

Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών

Αρχημανδρίτης Γρηγόριος Τερζής , <<Η Αγία Δύναμη>>

Ιστοσελίδα Orthodoxia.gr

Ιστοσελίδα  Dogma.gr

Ιστοσελίδα   http://www.efsyn.gr

Θ.Γιοχάλας , Τ.Καφετζάκη, ‘’Αθήνα, Ιχνηλατώντας την πόλη’’, εκδ. Εστιας, Αθήνα  2014

Φωτοραφίες: Γ.Μιχαλάτος