Σπήλαιο Πανός - Πάρνηθα

 

...πέρασμα σε έναν άλλο κόσμο.... 

  Αν κάποιος πιστεύει ότι η πόλη των Αθηναίων είναι μόνο θόρυβος, συνωστισμός και τσιμέντο και ότι  για να βρεις μια όαση πρασίνου πρέπει να ταξιδέψεις πολλά χιλιόμετρα μάλλον κάνει λάθος. Έτσι λοιπόν, αυτήν την Κυριακή το πρόγραμμα είχε περιήγηση σε ένα από τα πιο γοητευτικά βουνά της Ελλάδος και το ψηλότερο της Αττικής την Πάρνηθα και πιο συγκεκριμένα το Σπήλαιο του Πανός στο άγριο φαράγγι της Γκούρας…

...λαξευμένες κόγχες για αναθήματα στην είσοδο της σπηλιάς

 Ανατολικά από το φαράγγι και σε υψόμετρο 700 περίπου μέτρων θα συναντήσει κανείς ένα σπήλαιο με μεγάλη ιστορία αφιερωμένο στο θεό Πάνα. Πολύ καλά κρυμμένο αποτελεί ένα από τα «μυστικά» του βουνού που μόνο οι «μυημένοι» θα καταφέρουν να το ανακαλύψουν. Η πρόσβαση είτε από το μπλε μονοπάτι είτε από την περιοχή της Αγίας Τριάδας είναι αρκετά δύσκολή. Ειδικά ο ερχόμενος από την Αγία Τριάδα θα χρειαστεί να κάνει καταρρίχηση από τον κάθετο  βράχο (6-7 μέτρα)  στα τελευταία μέτρα και να χρησιμοποιήσει τα λαξευμένα από την αρχαιότητα σκαλοπάτια και το μόνιμα τοποθετημένο συρματόσχοινο προκειμένου να βρεθεί στο πλάτωμα μπροστά από την σπηλιά.  

..ανεβαίνοντας τα λαξευμένα σκαλοπάτια 

 Με το που θα σταθούμε κάτω από τον πλάτανο που σκεπάζει την είσοδο το τοπίο αλλάξει και κάπου εδώ μπερδεύεται η ουτοπική Αρκαδία του Θεού Πάνα με το σήμερα. Η ενέργεια που εκπέμπει το μέρος  είναι κάτι παραπάνω από αισθητή…..

...πανέμορφοι σχηματισμοί

 Εκατέρωθεν της εισόδου διακρίνονται στο βράχο σκαλισμένες κόγχες  στις οποίες οι πιστοί στον Πάνα και τις Νύμφες τοποθετούσαν τα αναθήματα. Εδώ είχε βρεθεί και επιγραφή που μαρτυρούσε το αρχαίο όνομα της χαράδρα (Κελαδών) και του θεού Πάνα. Η χρήση του χώρου ως λατρευτικού καταμαρτυρείται από τα πολλά αγγεία που βρέθηκαν κατά τις ανασκαφές, τις επιγραφές και τα χιλιάδες λυχνάρια (πάνω από 2000) που μάλιστα έχουν δώσει και το όνομα λυχνοσπηλιά στο χώρο, όπως επίσης και χάλκινα νομίσματα και ιατρικά εργαλεία. Τα ευρήματα χρονολογούνται από το 1000πΧ και φθάνουν μέχρι το 4αι. μΧ κάτι που δείχνει  ότι συνεχίστηκε η  λατρευτική χρήση του χώρου μέχρι τους πρωτοχριστιανικούς αιώνες.

...Κελαδών...η χαράδρα κάτω από τη σπηλιά

 Στο σπήλαιο του Πανός διαδραματίζεται και η κωμωδία «Δύσκολος» του εξοχότερου ποιητή της νέας αττικής κωμωδίας Μένανδρου (342π.Χ-291π.Χ) . Ο θεός ο Πάνας βγαίνει από τη σπηλιά και προλογίζει.

ΠΑΝΑΣ

Αυτός ο τόπος, να το ξέρετε, είναι

στην Αττική· Φυλή τον λένε· το άντρο

απ᾽ όπου βγήκα είν᾽ ένα ξακουσμένο

Νυμφών ιερό και ανήκει στους δημότες

της Φυλής, τους ανθρώπους που τους βράχους

του τόπου αυτού μπορούν και καλλιεργούνε.

 

 Η αίθουσα είναι στενόμακρη 52 μ Χ  2-15 μ με το σπήλαιο  είναι ακόμα ενεργό . Ο σταλακτιτικός διάκοσμος του σπηλαίου (πλούσιος)  είναι μαυρισμένος από τα λυχνάρια, τους πυρσούς και τα ξύλα που χρησιμοποιούσαν για φωτισμό οι πιστοί.  Παρά τη δυσκολία πρόσβασης το σπήλαιο αποτέλεσε πόλο έλξης για πολλούς περιηγητές  του 19^ου αιώνα . Το 1900-1901 η εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία πραγματοποίησε ανασκαφή και τα ευρήματα φυλάσσονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.  

Σημ.Για όποιον θελήσει να επισκεφθεί το σπήλαιο θα πρέπει να γνωρίζει ότι το έδαφος του σπηλαίου έχει ασβεστολιθική λάσπη, που δεν βουλιάζει αλλά είναι ολισθηρή στα κεκλιμένα σημεία και για το λόγο αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή. Επίσης χρειάζεται οπωσδήποτε να είναι εφοδιασμένος με φακό (κατά προτίμηση κεφαλής). Να σημειωθεί ότι υπάρχει και δεύτερη μικρότερη αίθουσα στο σπήλαιο η οποία όμως δεν συνίσταται εάν δεν έχετε ειδικό εξοπλισμό και γνώσεις.

Γαβριήλ Μιχαλάτος

Πολιτισμολόγος - Ιστορικός