Επιμέλεια κειμένου
Γαβριήλ Μιχαλάτος
Πολιτισμολόγος - Ιστορικός
Στην συμβολή των οδών Πατησίων και Αλεξάνδρας
, εντός μικρού πάρκου , στέκει ξεχασμένος
από πολλούς, ο ανδριάντας ενός
αξιωματικού ο οποίος έδωσε τη ζωή του στον αγώνα κατά των κατακτητών Γερμανών –
Ιταλών. Ένας γνήσιος αντιστασιακός ο οποίος περιμένει καρτερικά τη δικαίωση ενός
ξεχασμένου ήρωα. Πρόκειται για την προτομή του αντισυνταγματάρχη Ιωάννη
Τσιγάντε.
 |
| ...η προτομή του ηρωικού Αν/χη |
Ο απότακτος Βενιζελικός αξιωματικός , στα τέλη
του Ιουλίου του 1942 αποβιβάσθηκε από
αγγλικό σκάφος στη Μάνη και εμφανίσθηκε ως εκπρόσωπος των Άγγλων . Πρέπει να
αναφερθεί ότι στη διάρκεια της Κατοχής
διέφυγε στη Μέση Ανατολή, όπου και προήχθη αναδρομικώς σε ταγματάρχη,
εντασσόμενος σε κύκλο στελεχών συνεργαζόμενων με τις αγγλικές μυστικές
υπηρεσίες (ΜΟ4), με κύριο σκοπό την οργάνωση αντίστασης από τα αστικά κόμματα,
ως αντίβαρο του ΕΑΜ στην Ελλάδα. Έδωσε
προτεραιότητα στην ανάπτυξη της οργάνωσης Μίδας 614 και ξεκίνησε επαφές με
όλους σχεδόν τους πολιτικούς χώρους και με αντιστασιακές οργανώσεις προκειμένου
να επιτευχθεί κάποια μορφή συνεργασίας .
Τα γεγονότα
Ήταν Πέμπτη 14
Ιανουαρίου του 1943 όταν ο Τσιγάντες μπαίνει
για τελευταία φορά στο κτίριο επί της οδού Πατησίων 86 προκειμένου να
συναντήσει κάποιους από τους συνεργάτες του (η πολυκατοικία , όπως με ενημέρωσε
ένοικος της πολυκατοικίας είναι κατασκευής του
1935.) Τόπος συνάντησης ήταν ένα μικρό διαμέρισμα στο υπόγειο, το οποίο
σήμερα είναι μια αποθήκη γεμάτη ποντίκια και ακαθαρσίες . Εκεί στις 9 θα συναντήσει τον Βασίλη Ζακυνθινό σύντροφό του από την Μέση Ανατολή ενώ στις 12:30
μπαίνει στο υπόγειο ο Ταγματάρχης
Μαλασπίνας . Εν τω μεταξύ , περίπου δύο ώρες αργότερα στην Κομάντο Τάπα, ασφάλεια των κατοχικών
Ιταλικών δυνάμεων που έδρευε στην Σταδίου, φθάνει η πληροφορία , μέσω ανώνυμου
τηλεφωνήματος άγνωστης γυναίκας, ότι ο κάποιος κατάσκοπος βρίσκεται στο κτίριο της Πατησίων.
Στις 13:00 ο Τσιγάντες δίνει
εντολή στον Ζακυνθινό να πάει στον Πειραιά για κάποια δουλειά. Μόλις ο
Ζακυνθινός ετοιμάστηκε να βγει από την πολυκατοικία ένας Ιταλός του απαγόρευσε
την έξοδο. Γύρισε αμέσως πίσω και
ενημέρωσε τον αρχηγό της οργάνωσης ότι οι Ιταλοί ήταν στο κτίριο . Αποφασίσθηκε
τότε ο Ζακυνθινός και ο Μαλασπίνας να φύγουν ενώ ο ίδιος παραμένει στο χώρο
προκειμένου να καταστρέψει τα αρχεία τα οποία θα μπορούσαν να αποκαλύψουν τα
μέλη της ομάδας ΜΙΔΑΣ 614 ενώ κάνει ένα
τηλεφώνημα στα γραφεία της οργάνωσης, Κάνιγγος 8 όπου στον 8ο όροφο ήταν τα μυστικά γραφεία της
οργάνωσης. Κατάφερε να μιλήσει με τον
συνεργάτη του Τζαβέλα και να τον ενημερώσει για τις εξελίξεις λέγοντας του κωδικοποιημένα “ κλείσε το μαγαζί και φύγε”. Οι
Ιταλοί όλο αυτό το διάστημα απασχολούνταν με τους δύο πατριώτες, τους οποίους είχαν
ακινητοποιήσει στην προσπάθειά τους να βγουν από το κτήριο , και αφού σχολαστικά έλεγξαν
τις ταυτότητές τους , τους άφησαν ελεύθερους (είχαν πλαστές ταυτότητες).
 |
| ...η μαρμάρινη επιγραφή πάνω από την είσοδο της πολυκατοικίας |
Στις 13:05 μια ομάδα 5 Ιταλών χτυπάει το
κουδούνι του διαμερίσματος και ο Τσιγάντες τους ανοίγει . Στον έλεγχο που
διενεργούν τους δείχνει την πλαστή ταυτότητα η οποία ανέγραφε ότι είναι ο υπαστυνόμος
με το όνομα Αντωνίου. Ενώ αρχικά τον αφήνουν να φύγει στη συνέχεια τον καλούν
και τους ακολουθεί μέσα στο διαμέρισμα. Προφανώς είχαν μυρίσει τον καπνό από τα
καμένα έγγραφα…. Μετά από λίγο ακούστηκαν πυροβολισμοί . Στην συμπλοκή που
ακολούθησε ο ηρωικός αντισυνταγματάρχης πριν πεθάνει σκότωσε έναν Ιταλό και τραυμάτισε άλλους δύο.
Ποιος κατέδωσε τον Τσιγάντε;
Πολλά ακούστηκαν για τον ποιος
τον πρόδωσε. Παρά τις έρευνες που έγιναν μετά το πέρας του πολέμου , ακόμη και
με πρωτοβουλία της Βουλής των Ελλήνων δεν έχει δοθεί μέχρι σήμερα απάντηση. Δεν
είναι λίγοι ωστόσο αυτοί που φωτογραφίζουν ως υπεύθυνο το ΕΑΜ.
Σύμφωνα
με το υπ’ αριθ. 21 Εμπιστευτικό Δελτίο Ειδήσεων του ΚΚΕ
και του ΕΑΜ (Αθήνα 18 Μάρτη 1943), αναφέρεται ότι οργανώσεις του ΕΑΜ είχαν
αποφασίσει την εξουδετέρωση του «προδότη» Τσιγάντε με εκτέλεση ενώ είχαν
συγκροτήσει εκτελεστικό απόσπασμα που κατευθυνόταν στην Πατησίων 86 για να τον
σκοτώσει την ώρα ακριβώς που οι Ιταλοί καραμπινιέροι είχαν κάνει το ίδιο.
 |
| ...Λ. Αλεξάνδρας και Πατησίων |
Το «Εμπιστευτικό Δελτίο Ειδήσεων»
έλεγε:
«Το Γενάρη σκοτώθη στην Αθήνα ο αξ/κός Τσιγάντες. Αυτός δουλεύοντας για
λογαριασμό της Κυβέρνησης του Λονδίνου ήρθε δυο φορές στην Αθήνα φέρνοντας
λεφτά, τα οποία διέθεσε για το ΕΑΜ. Την τρίτη φορά που ήρθε συνδέθηκε με
«σαλδάρες» και τους έδωσε άφθονο χρήμα για να οργανώσουν ομάδες ανταρτικές με
διαφορετικό πολιτικό περιεχόμενο από κείνο που έχει το ΕΑΜ. Οι οργανώσεις μας
που πιστεύουν απόλυτα στην αρχή του αθανάτου μας Λένιν… όλα τα μέσα για το
σκοπό ΔΕΝ ΔΙΣΤΑΣΑΝ ΝΑ ΤΟΝ ΠΛΗΡΩΣΟΥΝ, ΟΠΩΣ ΕΠΡΕΠΕ. ΤΗ ΣΤΙΓΜΗ ΠΟΥ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟ
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΠΗΓΑΙΝΕ ΝΑ ΤΙΜΩΡΗΣΕΙ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΔΟΤΗ βρήκε
καραμπινιέρους στο σπίτι του που τον είχαν σκοτώσει σε συμπλοκή».
Γιατί όμως να ήθελε το ΕΑΜ το
θάνατο ενός αντιστασιακού αγωνιστή; Η
απάντηση ίσως κρύβεται στην «Έκθεση επί της πολιτικής καταστάσεως», του
Τσιγάντε που είχε στείλει στο Αρχηγείο
της Μέσης Ανατολής τον Οκτώβριο του 1942 και που αναφέρει …
Ή τακτική τοϋ ΕΑΜ μονοπωλήσεως τοϋ αγώνος, τακτική αποδεδειγμένη (όρα
εκθεσιν ανταρτικών) εκ πλείστων παραδειγμάτων καθίστα τήν μετ’ αυτού συνεργασία
δυσχερή, και πρωτίστως αποκρούει πάντα τα λοιπά (μη κομμουνιστικά μαχητικά
στοιχεία, προκαλούσα την αντίδρασιν αυτών. Πας μη-κομμουνιστής ή μη
υποτασσόμενος πλήρως εις την κομμουνιστικήν τακτικήν και διοίκησιν δεν γίνεται
δεκτός. Πας αντάρτης ή μαχητής μη ανήκων εις το ΕΑΜ ή δρων ανεξαρτήτως
κατηγορείται ώς προδότης, φασίστας κλπ. Η τακτική μονοπωλήσεως φθάνει μέχρι
εκτελέσεων και καταδόσεων. Η πρόκλησις συνεργασίας όλων είναι θεωρητική μόνον.
Είναι απάτη. Καλούν όλους, αλλά υπό τον απαράβατον όρον ότι θα υπακούωσι και θα
υποτάσσονται εις τους κομμουνιστικούς ηγέτας.
(*Να σημειωθεί ότι η άποψή του
είχε βαρύνουσα σημασία διότι ο ίδιος ήταν
Βενιζελικός και για τη συμμετοχή του ,
ως λοχαγός στο κίνημα του 1935 που απέβλεπε στην αποτροπή της παλινόρθωσης της
βασιλευόμενης δημοκρατίας είχε περάσει Στρατοδικείο και είχε καθαιρεθεί ) .
Πηγές:
Προσωπική Έρευνα
Εκπομπή "Φρεντυ Γερμανος - Εκπομπές που αγάπησα - Ιωάννης Τσιγάντες"
https://stratistoria.wordpress.com/
Αλέξανδρος Λ. Ζαούσης, Λέλα Καραγιάννη. Η Μπουμπουλίνα της Κατοχής 1941 - 1944, Ωκεανίδα, Αθήνα 2004
